Een goede schrijver laat zien dat hij slim is. Een geweldige schrijver zorgt ervoor dat de lezer zich slim voelt. De beste auteurs schrijven geen ingewikkelde teksten vol moeilijke woorden. De besten schrijven verhalen waar je als lezer moeiteloos doorheen schiet.
Er zijn grofweg vier soorten geschreven tekst. De variatie zit ‘m in of een tekst moeilijk of makkelijk leesbaar is en of je er iets van leert of niet. De slechtste teksten zijn moeilijk leesbaar en je leert er niets van. Het is een worsteling om je er als lezer doorheen te werken. Naarmate je verder leest, krijg je ook nog eens het gevoel dat je dom bent. Een goed voorbeeld zijn juridische teksten. Overdreven jargon, met veel moeilijke woorden en bewust onmogelijke zinsconstructies. Er is geen doorkomen aan en aan het eind snap je er nog steeds niets van. Wellicht overbodig om te zeggen, maar als schrijver kun je hier beter ver weg van blijven.
Neem de lezer serieus
Een andere variatie zijn teksten die wél gemakkelijk leesbaar zijn, maar waar je nog steeds niets van leert. Deze teksten kunnen neerbuigend overkomen op een lezer. Als je iets uitlegt, wat de lezer prima snapt, dan voelt hij of zij zich niet serieus genomen.
De derde variant is een tekst die moeilijk te lezen is, maar waar je wel iets van opsteekt. Denk aan studieboeken op school. Je ging er niet even lekker voor zitten in je vrije tijd. Maar als je er eenmaal doorheen was, voelde je je toch slimmer dan daarvoor. Dat was in ieder geval wel de bedoeling.
Verkoopcijfers spreken voor zich
Het beste zijn teksten die zo geschreven zijn dat je er als lezer geen genoeg van kunt krijgen en waar je je tegelijkertijd slimmer door voelt. Dit zijn de beste teksten. Er zijn simpele verkoopcijfers om dat te ondersteunen. Denk aan de Harry Potter-boekenreeks, waarvan er wereldwijd tientallen miljoenen verkocht zijn. Geen van die boeken gebruiken moeilijke taal. Het is ook de reden dat boeken als De Da Vinci Code zo enorm populair zijn. Natuurlijk kun je er je neus voor ophalen. Maar ze zijn begrijpelijk en meeslepend geschreven. De lezer voelt zich slim als hij een van de vele raadsels doorheeft, vlak voordat de hoofdpersoon ‘m oplost.
Het is ook de reden dat tijdschriften als KIJK en Quest, oorspronkelijk voor jongeren, het goed doen bij volwassenen. Op begrijpelijke manier wordt daarin uitgelegd hoe enorm ingewikkelde wetenschappelijke concepten in elkaar steken. Sommige schrijvers gaan daar nog verder in. Schrijver Tim Urban blogt op zijn site WaitButWhy over zaken als kunstmatige intelligentie en cryogene opslag. Dat doet hij met humor, aansprekende voorbeelden en hij voorziet zijn teksten van simpele tekeningetjes.
1000 meest gebruikte woorden
Datzelfde geldt voor striptekenaar en wetenschapper Randall Munroe. In zijn boek Thing Explainer legt hij uit hoe zaken als batterijen, automotoren, camera’s maar ook de zon, deeltjesversnellers en datacentra werken. Daarvoor gebruikt hij geen enkel moeilijk woord: hij beperkt zichzelf tot de 1000 meest gebruikte woorden uit de Engelse taal.
Jouw lezerspubliek wil niet harder werken dan nodig is. Het maakt niet uit hoe slim je zelf denkt te zijn. Je kunt moeilijke woorden gebruiken en lange zinnen maken. Maar als je lezer daardoor het gevoel krijgt dat hij dom is, ben je ‘m kwijt. Hoe hou je ze juist bij je? Leer ze iets nieuws, doe dat op een vermakelijke manier. Het draait niet om de schrijver en hoe slim die is. Het draait om de lezer, en wat die kan leren van jouw tekst.
