Het is laat in de avond. De gordijnen zijn dicht. Het licht is gedimd en je bent er helemaal voor gaan zitten. Voeten op de bank, drankje binnen bereik, schaal popcorn in de buurt. De film die je hebt opgezet heeft een fantastisch script. Op het beeldscherm ontrolt zich een geweldig verhaal vol hoogte- en dieptepunten en eventjes vergeet je jouw omgeving. Tot je uit een hoek van de kamer ineens de stem van je partner of huisgenoot hoort: “Hé, ik vroeg je wat! Hoorde je me niet?”
Een goed verhaal laat je de omgeving verliezen. Je verliest je ongemerkt in de vertelling, waardoor je hersenen de omgevingsgeluiden even negeren. De grens tussen realiteit en de wereld waarin het verhaal zich afspeelt verdwijnt. Dit proces is een onderdeel van een overlevingsmechanisme, dat ervoor zorgt dat informatie beter in ons wordt opgeslagen in ons geheugen. We weten zelfs wat er in je hersenen gebeurt, als je een goed verhaal hoort of ziet.
Storytelling helpt ons onthouden
Hoe groter het deel van je hersenen aan het werk is op een bepaald moment, hoe groter de kans dat je dat moment onthoudt. Stel je een anti-drugs campagne voor. Als iemand vertelt dat drugs slecht zijn omdat de statistieken uitwijzen dat er jaarlijks veel mensen aan overlijden, dan zijn de gebieden in je hersenen die taal verwerken hard aan het werk. Zodra diezelfde campagne je het verhaal vertelt van een gewone jongen, die door een samenloop van omstandigheden in een moeilijke periode in aanraking kwam met drugs en zo zijn leven vergooide, dan komt de boodschap een stuk beter binnen: drugs zijn slecht.
Tijdens zo’n verhaal zijn allerlei gebieden in je hersenen actief. Delen die je laten inbeelden hoe het leven van zo iemand is, hoe jij je zou voelen in zo’n situatie. De kans dat de boodschap blijft hangen is een stuk groter omdat grotere delen van de hersenen actief waren toen de boodschap in verhaalvorm werd verteld.
Verhalen wekken empathie op
Terug naar de filmavond. Op je scherm haalt James Bond halsbrekende toeren uit om de slechteriken de baas te zijn. Terwijl Bond de boeven van het lijf slaat, ga je sneller ademen. Je gaat naar voren zitten om niets te missen. Je hartslag gaat omhoog. Het is hetzelfde gedrag dat wetenschappers hebben waargenomen toen ze tijdens een proef mensen naar een James Bond-film lieten kijken. Dat niet alleen, ze zagen ook dat die mensen hun hersenen de neurotransmitter oxytocine aanmaakten.
Oxytocine verzendt het signaal dat ervoor zorgt dat we om iemand geven. Heel vroeger was dit een handige manier om er onbewust achter te komen of je iemand kon vertrouwen. Als dat zo was, kon je diegene helpen te overleven. Dat vergrootte uiteindelijk ook jouw overlevingskansen. Daarom gaat onze hartslag omhoog als James Bond in gevaar is. We vertrouwen hem, we maken oxytocine aan als we ‘m zien. We zijn met hem begaan.
Verhalen brengen ons samen
Het is moeilijk om iemand te kennen en niet automatisch een beetje met hem of haar begaan te zijn. Maar we hoeven niet direct ons levensverhaal met iedereen te delen. Het maakt niet eens uit welk verhaal we delen. Tijdens een studie uit 2011 in Nieuw Zeeland bleek dat kinderen die samen boeken lazen, een diepere band met elkaar hadden dan wanneer ze dat niet deden. Storytelling, zo luidde de conclusie, leidt tot empathie, compassie, tolerantie en respect voor verschillen.
Het grijpt terug naar de rol die storytelling in de prehistorie had. Toen mensen taal gingen ontwikkelen, kwamen ze samen om verhalen te vertellen. Zo leerden ze van het verleden, om verder te komen in de toekomst. We ontwikkelden de mogelijkheid om verhalen te onthouden. Om onze verbeelding te gebruiken. Het werd een essentieel onderdeel van onze ontwikkeling en evolutie. Het vertellen van verhalen laat ons de wereld begrijpen. Het zijn verhalen die ons helpen onthouden en ons helpen ergens om te geven. Denk daaraan als je de volgende keer een tekst of presentatie maakt.
